Türkmenistanyň ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Milli toparynyň jogapkär sekretary Çynar Rüstemowa D.Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynda çykyş etmek bilen, Türkmenistanyň ÝUNESKO-nyň sanawyna täze hödürnamalary hödürlemek boýunça käbir meýilnamalary yglan etdi.

Häzirki wagtda Türkmenistan türkmenleriň ýazuw ýadygärliklerini ÝUNESKO-nyň «Dünýäniň ýadygärligi» reýestriniň sanawyna girizmekligiň üstünde depginli işler alnyp barylýar – diýip, Rüstemowa gürrüň berdi. Ilkinji gezek Magtymguly Pyragynyň golýazmalaryny bu resminama girizmekligiň möhümdigi bellenildi.

Bu reýestre girizilmeginiň mawzoleýleri Daşoguz welaýatynda ýerleşýän Aşyk Aýdyň piriň, Ibraýym Edemiň, Nalaç Babanyň, Ysmamyt Atanyň we beýleki taryhy şahslaryň eserlerine hem mümkindigi barada ozal habar berlipdi.

Soňra jogapkär sekretar üç sany türkmen goraghanasyny – Repetek, Bereketli Garagum we Galaňgyr goraghanalaryny ÝUNESKO-nyň biosfera Tebigy mirasynyň sanawyna girizmek boýunça 2021-nji ýyldan bäri alnyp barylýan işler hakynda gürrüň berdi. Bu jähtde bu ugurdaky işleriň netije görkezýändigi, ol barada ýakyn wagtda belli boljakdygy barada aýtdy.

Soňra Rüstemowa maddy däl medeni mirasyň Reprezentatiw sanawyna ahalteke atçylyk sungatynyň we atlary bezemek däbiniň girizilmegine degişli maglumaty paýlaşdy. Dünýäde deňi-taýy bolmadyk bu ajaýyp hödürnamanyň ýakyn wagtda Sanawa giriziljekdigi nygtaldy. Şunda başlangyç bu ugurdaky Ýewropadaky başlangyçlar bilen meňzeş bolmaz.

Rüstemowanyň çykyşynda beýik şahyr Magtymguly Pyragynyň ýubileýiniň baýram edilmegine aýratyn orun berildi, 2024-nji ýylda onuň 300 ýyllygy giňden bellenip geçiler. Diplomat Aşgabadyň bu senä giň taýýarlyk görýändigini beýan etdi, şol sanda medeni diplomatiýanyň üsti bilen dünýä arenasynda ädimleri ätmek arkaly: komissiýa türkmen edebiýatynyň nusgawy şahyrynyň ýubileýini ÝUNESKO-nyň 2024-2025-nji ýyllar üçin belli seneleriniň sanawyna girizmegiň üstünde iş alyp barýar. Gurama tarapyndan degişli başlangyjyň makullanmagy bütin dünýäde türkmenleriň medeniýetini we sungatyny giňden meşhur etmäge ýardam eder.

Rüstemowa Özbegistan bilen bilelikde Köýtendag dag ekoulgamyny ÝUNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça çäreler barada habar berdi. Bu ugurda görülýän netijeler bellenildi, ýakyn wagtda guramanyň jogabyna garaşylýar. Bu mesele boýunça komissiýanyň oňyn çaklamalary bar.

Taryhy ýadygärlikler barada aýdylanda bolsa, bu ýerde Merw toplumyndaky ylmy-barlag işleri hakynda gürrüň gitdi. Ýakyn wagtda bu gadymy şäheriň 6 täze taryhy zolaklarynyň hem ÝUNESKO-nyň medeni mirasynyň sanawyna girizilmegine garaşylýar. Amul galasy hem öz gezegine garaşýar, onuň taryhy gymmatlygy oňa bu sanawa girmegi kepillendirýär.

Ýurduň dil ugrundan okaýan ýokary okuw mekdebiniň talyplarynyň öňünde çykyş etmek bilen, Rüstemowa ÝUNESKO-nyň ýurduň ýokary okuw mekdeplerindäki klublarynyň işjeňligini hem ýatdan çykarmady. Bu jähtden diplomat ozal döredilen klublaryň ählisiniň arasyndan D.Azady adyndaky TMDDI-nyň — «Dünýä dilleri» klubynyň işjeňidigini görkezdi.

«Häzirki wagtda ozal ýurduň ýokary okuw mekdeplerinde döredilen ÝUNESKO-nyň ähli klublarynyň arasynda «Dünýä dilleri» klubynyň iň işjeň we jogapkär bolup durýan ugurdaky meýilnamalary durmuşa geçirýändir» – diýip, milli toparyň baştutany nygtady.

Mundan başga-da, ýokary okuw mekdebinde ÝUNESKO-nyň kafedrasyny açmak mümkinçiligi boýunça institutyň ýolbaşçylary bilen gepleşikleriň geçiriljekdigini mälim etdi. Rüstemowa eýýäm başlangyç ara alyp maslahatlaşmalaryň başlanandygyny aýtdy. Ol geljekde milli toparyň ýurdumyzdaky ýokary okuw mekdeplerinde ÝUNESKO-nyň kafedralarynyň toruny giňeltmek boýunça işi dowam etdirmegi meýilleşdirýändigini sözüniň üstüne goşdy.

Çynar Rüstemowanyň çykyşy, esasan, ýurduň üç hödürnamasynyň – «Türkmen keşdeçilik sungatynyň», «Ýüpekçilik we dokmaçylykda ýüpegi öndürmegiň däpleri» we «Hoja Nasreddiniň şorta sözlerini gürrüň bermek däpleriniň» ÝUNESKO-nyň maddy däl medeni mirasynyň Reprezentatiw sanawyna üstünlikli girizilmegine bagyşlanypdy.

Türkmen keşdeleriniň ajaýyp däplerine degip geçmek bilen, onuň gaýtalanmazlygy we nepisligi, Çynar Rüstemowa milli toparyň ýurtda milli ýaka – «keşde» boýunça gurnaklaryň we bölümçeleriň döredilmegini her hili usulda goldajakdygyny we höweslendirjekdigini beýan etdi. Şunuň ýaly çäre türkmen el hünäriniň ussatlarynyň şöhratly däplerini goramaga gönükdirilendir we ÝUNESKO-nyň çäklerinde Türkmenistana ýüklenen borçnamalara gabat gelýär.